Chương 60

* Trên đường đời, tình hữu nghị là quan trọng, việc hiểu biết và ủng hộ của bạn bè thân thích là quan trọng.

* Quyết không thể dựa mãi vào sự chi viện không hoàn lại của bạn bè thân thích. Người ỷ lại lâu dài đến cuối cùng về tình cảm phần lớn đều bị ruồng bỏ.

Người phương Ðông chúng ta trọng luân lý đạo đức, trọng quan hệ nhân luân, coi trọng tình hữu nghị giữa bạn bè thân thích. Vì thân thích, có người có thể lao vào nơi nước sôi lửa bỏng; vì tình hữu nghị, có người có thể bỏ mình cho trọn vẹn điều nhân. Ngược lại, nếu bạn đối với bạn bè thân thích quá thờ ơ, người ta sẽ chỉ trích bạn là ?không nhận lục thân?, ?bất nhân bất nghĩa?.

Dưới bối cảnh văn hóa này, giữa bạn bè thân thích đã diễn ra rất nhiều kịch vui giữa người với nhau. Ðồng cam cộng khổ và thuận hòa vui vẻ. Song, giữa bạn bè thân thích cũng từng có rất nhiều bi kịch từ thân thích thành kẻ thù, từ bạn bè thành kẻ địch phát triển đến mức đả kích lẫn nhau, tàn sát lẫn nhau.

Bạn đặt vào trong quan hệ nhân luân như thế, có lẽ bạn được tài trợ của bạn bè thân thích, sống chan hòa với bạn bè thân thích, làm mọi việc sẽ thông suốt dễ dàng. Có thể bạn quan hệ với bạn bè thân thích xa lánh hoặc bị họ ruồng bỏ, thậm chí rơi vào vị trí bạn bè thân thích đều xa lánh, đi một bước không nổi.

Bất kể bạn đóng vai trò gì trong xã hội, bất kể bạn tồn tại ở một hoàn cảnh nhân sinh ra sao, tóm lại là trên đường đời, tình hữu nghị là quan trọng, sự hiểu biết và ủng hộ của bạn bè thân thích là quan trọng. Bất kể là từ nhân tố tinh thần để xét hoặc là từ nhân tố vật chất để xét không có cái nào không như vậy cả. Tục ngữ có câu: ?Người để mất nhân tâm là mất thiên hạ?. Trong sách ?Tả truyện? có nói ?Chúng bạn đều xa rời, khó có được cứu giúp?.

Nếu như bạn đã bị phần lớn bạn bè thân thích ruồng bỏ, như thế thì tìm lại sự hiểu biết và ủng hộ, tìm lại tình thân và tình hữu nghị, để những cái bị mất được tìm lại được, như thế là cách tốt nhất.

Bị phần đông bạn bè thân thích ruồng bỏ, không nằm ngoài hai lý do:

Một là bản thân bạn nhân phẩm không tốt, bạn chỉ muốn vớt vát được cái lợi từ bạn bè thân thích mà mình thì một cái lông không chịu mất, hoặc bạn chỉ là vì lợi ích của mình mà bất chấp tất cả để lợi dụng bạn bè thân thích, cả đến ngấm ngầm quấy rối, tổn hại đến lợi ích của bạn bè thân thích; hoặc bạn căn bản là một người tồi, chỉ đáng bị người khác coi thường và ruồng bỏ.

Ðây là một cuộc đời cần tự mình phủ quyết, tự mình thiết kế lại. Giữa con người với nhau, bất kể thuộc quan hệ nhân luận như thế nào, về phương diện lợi ích vật chất hoặc tinh thần, mô thức ổn định cân bằng tất nhiên là lợi ích đều có dính dáng đến, tinh thần đều bổ trợ lẫn nhau. Nghĩa là sự hỗ trợ về vật chất làm cho có phúc lợi cùng hưởng, có rủi ro đều gánh chịu, hoặc về mặt tinh thần giành được sự thỏa mãn của các bên. Bạn muốn có được lợi ích thì cần phải có sự trả giá tương ứng - hoặc trả ra trước khi bạn được, hoặc trả ra sau khi bạn được. Giữa bạn bè thân thích, tình trạng một bên phải trả ra hoặc một bên thu được đều không thể duy trì quan hệ hữu nghị thân tình lâu dài, chân chính. Quan hệ bạn bè thân thích này, đôi lúc chỉ là sợ dư luận xã hội, nể mặt và hư vinh, bề ngoài đi lại giao tiếp, nhưng trên thực tế tịnh chẳng có tình nghĩa gì để nói nữa.

Bạn cần phải nhận rõ thực chất của việc ?xã giao? này, quyết không thể dựa vào sự viện trợ không hoàn lại của bạn bè thân thích lâu dài được. Người ỷ lại lâu dài, đến cuối cùng về tình cảm phần lớn đều bị ruồng bỏ.

Ðương nhiên, bản thân việc theo đuổi hai lợi ích vật chất và tinh thần cũng có thể bổ xung cho nhau. Giữa bạn bè thân thích, về phương diện vật chất một bên chi ra không đòi hỏi phải hoàn lại hoặc nói hoàn toàn cho đối phương, có lẽ anh ta về phương diện tinh thần đạt được một sự an ủi và thỏa mãn, đạt được lòng tự say sưa của đức tính tốt đẹp, cao thượng và từ đó tìm được sự cân bằng tâm lý sau khi chi bỏ lợi ích vật chất ra, do đó rất vui vẻ.

Còn tiền đề của sự cân bằng này phải là phía được cấp, được cho có tình cảm tốt đẹp: thành thực, lương thiện, khiêm tốn hoặc cần cù tiết kiệm giản dị. Bằng không, nếu như người được cấp, được cho làm bộ giả dối, thổi phồng nói khoác, hoặc lợi dụng người khác, phung phí xa hoa, như thế thì một khi người chi ra phát giác được mình bị lợi dụng, những thứ mình chi ra không được thực hiện một cách bình thường giá trị của nó, thế thì tâm lý của người chi ra lập tức sẽ có thể phát sinh nghiêng ngả, phá vỡ cân bằng và ngay lập tức ngừng chi. Quan hệ hữu nghị? thân tình trước đây cũng có thể theo đó bị đoạn tuyệt. Nếu như bạn thuộc người được cho, người được viện trợ này, với tình cảnh này bị ruồng bỏ sẽ là hợp lý.

Lúc này, bạn phải hiểu sự ruồng bỏ này. Ðây là do phẩm cách của bạn không đứng đắn gây nên.

Xoay chuyển cục diện lúng túng này chỉ ở chính bản thân bạn, tu dưỡng đức tính của mình, nâng cao năng lực sinh tồn của mình, tăng cường ý thức tự lập, dựng lại hình ảnh của bạn để đạt đến mục đích làm thay đổi cách nhìn của người khác đối với bạn. Việc này cần phải tổ chức lại mình một cách lâu dài không mệt mỏi. Nhưng chỉ cần giữ nó được lâu mãi, cuối cùng bạn có thể ra khỏi cảnh ngộ khó khăn, nhận lại được sự hoan nghênh của bạn bè thân thích. Tình hữu nghị có thể gọi lại được.

Nguyên nhân thứ hai của việc bị bạn bè thân thích ruồng bỏ là ở việc làm của bạn, chọn lựa của bạn sai khác nhiều với mọi người, lại có cá tính lập dị không thể làm cho người khác hiểu được và tiếp nhận. Bạn có thể có ý thức tư tưởng vượt trước, đi trước thời đại, tạm thời chưa được bạn bè thân thích thừa nhận, thậm chí xem nó là tà đạo, mà bạn lại cứ khăng khăng làm theo mình, bám níu đến cùng. Thế là đã gặp phải sự ruồng bỏ của phần đông bạn bè thân thích. Có người thậm chí đi khỏi nhà đến tận nơi khác xa xôi, chỉ một mình đi lăn lộn với thế gian.

Nằm trong bối cảnh nhân sinh này, chọn lựa một con đường như thế, giá như vận khí tốt, mọi việc thuận lợi hài lòng, có lẽ có thể giành được thành công ngoài ý muốn. Nhưng có nhiều khả năng hơn là húc vào tường, là thất bại. Màng lưới quan hệ nhân tế đối với việc làm nên thành tựu sự nghiệp của con người, thực hiện và theo đuổi lý tưởng của người ta thực tế vô cùng quan trọng!

Xã hội ngày nay, phân công xã hội chuyên môn hóa cao, làm cho sự liên hệ lẫn nhau và dựa lẫn nhau giữa ngành này và ngành kia, giữa nghề này với nghề kia, giữa người này với người kia đều ngày càng tăng cường. Rất ít có loại công việc không dựa vào bất cứ người nào mà có thể chỉ một mình hoàn thành. Cho dù những lao động có tính sáng tạo như viết một tác phẩm học thuật, thiết kế một sản phẩm mới công nghệ cao cũng không thể tách rời với việc hợp tác lao động với người khác, ít nhất bạn cũng phải lợi dụng những thành quả đã có của những người trước. Ðiều này có nghĩa là bạn trên thực tế là đang đứng trên vai của người khác để trèo lên trên. Cho nên bạn vẫn chưa thoát khỏi mạng lưới quan hệ nhân tế.

Không thể phủ nhận, trong tất cả mọi mạng lưới quan hệ nhân tế lớn, nằm ở vị trí trung tâm có liên hệ với bạn chặt nhất và sâu xa nhất vẫn là ở quan hệ bạn bè thân thích, đây cũng là cơ sở và kẻ mở đường của việc hình thành mạng lưới quan hệ nhân tế. Quan hệ nhân tế của bạn trước hết phải thông qua đó dẫn dắt ra ngoài và bức xạ ra ngoài.

Ðương nhiên trong giao tiếp nhân tế hiện đại phần lớn tồn tại kiểu Mao Toại tự tiến (tự mình đứng ra xin gánh vác một việc gì). Cùng nhau tặng danh thiếp, tự giới thiệu một thôi một hồi đã có thể tính là từ đó đã quen biết nhau. Có người thậm chí còn phát triển thành bạn bè. Song, người mà bạn quen thuộc nhất, đi lại có căn cứ, cơ sở nhất vẫn là những người thân thích của bạn và những bạn bè cũ.

Mặc dù quan hệ nhân tế của tất cả mọi người luôn nằm trong trạng thái biến đổi không ngừng, nằm trong quá trình không ngừng đào thải và làm mới hơn. Nhưng, nếu như bạn đã bị những người thân thích ruồng bỏ, lại không ngừng bị bạn bè của quá khứ ruồng bỏ, thế thì cho dù bạn có thể không ngừng giao tiếp với bạn mới ngắn ngủi có tính tạm thời hoặc chỉ có thể cộng tác được một hai lần, thực tế đến cuối cùng thì không vẫn hoàn không. Trên thực tế bạn chỉ lủi thủi phấn đấu một mình, nằm trong cảnh lúng túng cô độc và không có chỗ dựa.

Chỉ có khơi thông quan hệ nhiều hơn, trao đổi tình cảm tư tưởng nhiều hơn biến cá tính lập dị thành khiêm tốn hùa theo, mới có thể dần từng bước thoát khỏi cảnh cô đơn, giành được sự hiểu biết và tiếp nhận của bạn bè thân thích