Chương 14: Chó

Tên Latinh của chó: Canis familiaris

Phân loại động vật học

Chó thuộc lớp động vật có vú, bộ ăn thịt, họ chó. Răng chó to và sắc nhọn, răng hàm nhỏ cuối cùng của hàm trên và răng hàm lớn đầu tiên của hàm dưới rất phát triển, được gọi là “ Răng ăn thịt” hoặc “ Nanh”, móng sắc nhọn, có thể giương ra hoặc thu vào, não phát triển, có khúc cuộn não.

Có rất nhiều loại chó, theo mục đích nuôi có thể chia thành chó chăn cừu, chó săn, chó nghiệp vụ, chó dẫn đường cho người mù, chó phát hiện độc, chó cứu hộ, chó cảnh. Phân loại theo các giống chó sẽ càng phức tạp hơn, có các giống nổi tiếng như chó Bắc Kinh, Chihuahua, chó tai cụp, chó sói săn Ailen, chó kéo xe Eskimo, ...

Trong các giống chó, hung dữ nhất phải kể đến cho ngao Tây Tạng. Đây là giống cho lớn dũng mãnh, chỉ có ở cao nguyên Thanh Tạng – Trung Quốc, được tiến hóa từ loài chó có bờm khổng lồ Himalaya từ mười triệu năm trước, sau đó được loài người thuần hóa cách đây sáu nghìn năm. Chó ngao Tây Tạng dám một mình đương đầu với bầy sói bao vây, hai chó ngao Tây Tạng hợp lực với nhau có thể săn được báo trưởng thành. Đây là giống chó săn xuất sắc nổi tiếng thế giới, được mệnh danh là “ Chó thần phương Đông”.

Phân bố địa lí

Loài chó mà con người nuôi dưỡng được phân bố rất rộng, có thể nói bất kì nơi nào có người đều có chó.

Chó hoang – loài có họ hàng trực hệ với chó, cũng có tính thích nghi cao, phân bố rộng rãi, từ xích đạo đến vùng cực đều có dấu vết của chúng. Nhưng cùng với sự phát triển của xã hội loài người, không gian sinh tồn của các loài động vật hoang dã bị thu hẹp, số lượng chó hoang nhanh chóng giảm xuống, có một số loài đã bị tuyệt chủng.

Vai trò trong tự nhiên

Tầm vóc của chó nhỏ hơn sói nhưng lớn hơn cáo, thuộc loài thú ăn thịt cỡ vừa. Chó dựa vào loài người để sinh tồn. Do hoàn cảnh sinh tồn khắc nghiệt, cho hoang nếu chỉ dựa vào sức của cá thể đơn lẻ khó có thể sống được, nên chúng thường tập hợp thành đàn, dựa vào sức mạnh của số đông để săn tìm thức ăn.

Đàn chó hoang phân chia đẳng cấp rõ ràng, tổ chức chặt chẽ, mệnh lệnh nghiêm chỉnh, giống như quân đội đã qua huấn luyện. Đàn chó hoang đánh đâu thắng đó, ngựa hoang, lừa hoang, lạc đà hoang và lợn rừng trưởng thành có răng nanh mọc ngược đều là đối tượng săn của chúng.

Khi đuổi theo lừa hoang, chúng bao giờ cũng cắn vào đùi con lừa trước tiên, đã cắn được vào thì quyết không chịu buông ra, cho đến khi con lừa hoang ngã quỵ xuống đất mới thôi. Sau đó chúng xé bụng lừa, móc nội tạng ra ăn, lúc này con lừa vẫn sống và có ý đồ chống cự. Khi một đàn chó hoang cắn xé một con lừa, chưa đến mười phút con lừa sẽ ngừng giãy giụa, sau hai mươi phút là tắt thở. Ngay cả hổ Bengal cũng không dám tùy tiện chọc giận chúng.

Chó trong con mắt loài người

Chó là loại gia súc được con người thuần hóa sớm nhất, cũng là người bạn trung thành nhất của con người. Từ khi lịch sử được ghi chép đến nay, giữa người và chó đã tồn tại một mối quan hệ bổ sung, hỗ trợ cho nhau.

Trong thời kì con người dựa vào săn bắt để sinh sống, chó chính là người bạn đồng hành lí tưởng. Bởi vì chó sở hữu thính giác nhạy bén, cơ thể khỏe mạnh và khả năng tìm kiếm tuyệt vời, có thể giúp con người tìm kiếm và săn bắt con mồi, cũng vì thế mà chó nhận được sự bảo vệ và thức ăn cần thiết từ con người, trở thành chó săn.

Ngoài ra, chó có đồng thời hai khả năng tấn công và phòng vệ, sau khi con người tiến hóa từ phương thức săn bắt sang trồng trọt, chúng liền đóng vai trò bảo vệ, trở thành chó chăn cừu.

Loài người nói chung rất thích chó, trong mười hai con giáp có loài chó. Cùng với điều kiện sống của con người được cải thiện, ngày càng có nhiều gia đình nuôi chó trong nhà. Rất nhiều loài chó trở thành thú cưng, hòa nhập vào đời sống của con người, trở thành thành viên không thể thiếu trong gia đình. Chúng dẫn đường cho người mù, mang lại tiếng cười cho trẻ nhỏ, đem niềm an ủi tinh thần cho người già cô đơn, trông nhà giữ cửa, mang lại cảm giác an toàn cho cả gia đình.

Điều đáng nói là, rất nhiều con chó sau khi được huấn luyện, có thể giúp con người trong các công việc trinh sát, tìm kiếm, canh phòng, trở thành chó nghiệp vụ. Ngày nay cảnh sát và quân đội của bất kì quốc gia nào cũng đều nuôi chó và thành lập trường huấn luyện chó nghiệp vụ. Có thể thấy tác dụng lớn lao của cho nghiệp vụ, chúng đã trở thành công cụ không thể thiếu trong việc bảo vệ an ninh quốc gia, duy trì trật tự an toàn xã hội. Tóm lại, chó là trợ thủ đắc lực của con người.

Mặc dù chó cống hiến tất cả cho con người, nhưng loài người vẫn còn rất nhiều từ mang nghĩa xấu khi nói về chó. Tục ngữ Trung Quốc có nhiều câu như “Chó khôn không cản đường”, “Chó không sửa được tật ăn phàm”, “Chó nhà có tang”, “Mắt chó khinh người”, “Chó cậy thế chủ”, “Chó săn” (tay sai), “Quân sư đầu chó” (quân sư quạt mo), “Đầu ngu như chó”, “Thỏ chết nấu cả chó săn” (cùng nghĩa với ăn cháo đá bát), “Chó điên sủa mặt trời” (chỉ kẻ xấu không tự lượng sức mình mà kêu gào ầm ĩ), “Gan chó mà muốn che mặt trời” (coi trời bằng vung), “Đống phân chó chẳng đáng nhắc tới” (kẻ xấu hoặc đối tượng bị căm ghét), “Chó cắn Lữ Động Tân” (chỉ những người tốt vô cớ gặp chuyện xui xẻo, bị vu oan giá họa), v.v… Trong câu chửi cũng dùng các từ “Chó điên”, “Chó chết”, “Chó cái”, “Chó ghẻ”, “Cứt chó”,… Song những thành ngữ mang ý khen ngợi loài chó gần như không có. Thú văn hóa hạ thấp loài chó này rất vô lý, cũng rất không công bằng với loài chó.

Đặc trưng hành vi

Tai chó ngắn, có loài vành tai dựng đứng, có loại tai to rủ xuống, thính giác, khứu giác nhạy bén, răng sắc, lưỡi dài và mỏng, có tác dụng tản nhiệt. Chi trước của chó có năm ngón, chi sau có bốn ngón, có móng vuốt. Đuôi chúng cuộn lên hoặc rủ xuống, trên người không có tuyến mồ hôi. Tính chó nhanh nhạy, dễ huấn luyện. Chúng thường động dục vào hai mùa xuân thu, kéo dài ba tuần, chu kì mang thai khoảng 60 ngày, mỗi năm sinh đẻ hai lần, mỗi lần đẻ tử hai đến tám con, tuổi thọ từ 15 đến 20 năm.

Có người cho rằng chó là hậu duệ của sói, đây là một phỏng đoán sai lầm. Tuy chó có một số đặc điểm rất giống sói, nhưng vẫn chưa có chứng cứ cho thấy trong mình chó mang huyết thống của sói.

Trên cơ sở phân loại động vật học, chó và sói đều thuộc lớp Chó, lớp Động vật có vú, nhưng không cùng loài với nhau mà là hai loài động vật riêng biệt. Chó và sói tuy có thể giao phối với nhau, nhưng thế hệ sau của chúng không có ưu thế lai.

Những khác biệt trong hành vi của chó và sói rất rõ ràng. Đầu tiên là thái độ đối với con người. Tục ngữ có câu “Chó đuổi không đi, sói dạy không được”, điều đó hoàn toàn có lý. Chó sinh ra đã có cảm giác thân cận với con người, còn sói sinh ra đã có khoảng cách rất xa với loài người. Đoàn xiếc có thể huấn luyện sư tử, hổ, nhưng chẳng thế nào huấn luyện được sói.

Có người từng làm thí nghiệm như sau, đem một con sói vừa mới ra đời về nuôi lớn theo cách hệt như nuôi chó, lúc con sói còn nhỏ, nó cũng vui đùa thân mật với người y như chó, nhưng khi lớn lên, tình cảm của nó với chủ dần dần trở nên lạnh nhạt, sau khi trưởng thành nó lẳng lặng bỏ nhà mà đi.

Hơn nữa, chó biết sủa, còn sói chỉ biết hú. Đuôi chó có thể chuyển động linh hoạt, đuôi sói cứng nhắc vụng về. Đồng tử của chó lớn và sáng, còn đồng tử mắt sói nhỏ hơn hắn, vì thế mà có cách nói là “Sói mắt trắng”.

Những câu chuyện thú vị

Trong quá trình chinh phục châu Âu, Thành Cát Tư Hãn đã tập hợp 30000 con chó ngao Tây Tạng thành “Quân đoàn chó thần”, xung phong trận địa, đánh thành cướp đất, lập nên chiến công hiển hách.

Một ví dụ nổi tiếng khác trong lịch sử về việc chó lập kì công thuộc về “Đội chó nghiệp vụ cảm tử” của Tư lệnh quân đội Liên Xô Zhukhov vào thời kì Chiến tranh Thế giới thứ hai.

Tháng Bảy năm 1942, phát xít Đức điều động 47 sư đoàn bộ binh và một tập đoàn xe tăng tấn công vào vị trí mang tính chiến lược Stalingrad. Mỗi ngày quân Đức thực hiện hàng nghìn chuyến bay, luân phiên oanh tạc Stalingrad. Tập kích trên không vừa kết thúc, hàng đoàn xe tăng lại hướng về phía trận địa của quân Liên Xô tấn công dữ dội. Khi đó, quân Liên Xô trấn thủ ở đây vừa không có đủ vũ khí để phản công, vừa không có xe tăng ngang tầm để tiến hành phòng ngự.

Đang lúc Tư lệnh Zhukhov lo lắng không yên, trường huấn luyện chó nghiệp vụ Liên Xô kịp thời đưa đến hơn 500 chú chó cảm tử. Đàn chó nghiệp vụ này đã được huấn luyện, có thể tự đeo thuốc nổ đến đánh xe tăng của quân địch. Tư lệnh Zhukhov đã dùng đàn chó nghiệp vụ này làm vũ khí để chống lại xe tăng Đức, chia chúng thành bốn nhóm đánh xe tăng, mỗi nhóm gồm 126 chú chó.

Vào giờ phút nguy cấp, khi xe tăng Đức áp sát trận địa Liên Xô, chỉ thấy từng đoàn chó xông ra từ những căn nhà đổ nát, lao nhanh như chớp về những chiếc xe tăng đang tiến lại của quân Đức. Sau những tiếng nổ vang trời, ánh lửa chói lòa, xe tăng đã bị phá nổ, chó nghiệp vụ cũng anh dũng hi sinh. Hơn 500 chú chó nghiệp vụ đã phá hủy được tổng cộng hơn 500 chiếc xe tăng của phát xít Đức, chiếm khoảng một phần ba tổng số xe tăng của quân Đức bị phá hủy trong toàn bộ chiến dịch phòng ngự Stalingrad, lập nên chiến tích hiển hách.

Những trải nghiệm của tôi

Vợ tôi đi làm, con tôi đi học, còn mình tôi ở nhà viết tiểu thuyết. Bỗng nhiên tiếng rên rỉ đau đớn của Anna vọng đến. Anna là con chó cái mà gia đình tôi nuôi, nó mang thai đã được hai tháng.

Tôi mở cửa phòng, Anna liền lập tức chui vào. Khuôn mặt xinh xắn của nó nhăn nhó như ăn phải mướp đắng, toàn thân run lên bần bật. Tôi hiểu rằng nó sắp sinh, nhưng lại không biết phải giúp nó như thế nào. Tôi gọi tên nó, định vuốt lên lưng nó để thể hiện sự quan tâm của tôi. Từ trước đến nay chỉ cần thấy tôi gọi tên, bất luận đang làm gì, nó cũng sẽ lập tức chạy đến trước mặt tôi vẫy đuôi mừng rỡ. Nhưng lúc này nó dường như bị điếc, chẳng thèm để ý đến tôi, rồi đột nhiên nó nhảy lên chiếc ghế da mà tôi thường ngồi, xoay qua xoay lại một cách khó chịu, giương những chiếc móng sắc nhọn ra, cắm vào mặt ghế một cách hung dữ, mặt chiếc ghế bọc da bị vào phát ra những tiếng soàn soạt.

Chiếc ghế da xịn này có giá đến 900 nhân dân tệ, được bọc bằng da bò đen rất đẹp, có thể xoay và nâng lên hạ xuống, là một trong những đồ dùng gia đình mà tôi hằng yêu thích. Bình thường Anna rất ngoan, chẳng bao giờ cắn hay cào xé đồ dung trong nhà cả.

Đương nhiên tôi rất tiếc chiếc ghế da đắt tiền, định lên tiếng mắng để ngăn nó lại, nhưng trong lòng lại không nỡ. Bất luận thế nào, nỗi đau của một người mẹ cũng quan trọng hơn nhiều so với một chiếc ghế da. Tôi do dự một lát rồi từ bỏ ý định quát mắng nó.

“Roạt”, mặt chiếc ghế đã bị cào rách. Đột nhiên lông Anna dựng đứng cả lên, nó điên cuồng cào xé mặt ghế. Rất nhanh, lớp da bò cứng chắc bị xé toạc ra, để lộ tầng bọt biển màu vàng. Nó lại cắn xé như điên, khiến tầng bọt biển dày nát ra thành từng mảnh. Anna mới được một tuổi rưỡi, đây lại là lần đầu nó sinh con, nên tôi nghĩ, nó đang dùng cách này để xoa dịu và phát tiết cơn đau kịch liệt của việc sinh đẻ.

Khoảng mười phút sau, mặt ghế bằng phẳng đã bị khoét một lỗ lõm hẳn xuống, trở thành một cái hốc bọt biển. Anna lót đuôi xuống dưới hốc, nghiến răng trợn mắt, phát ra những tiếng kêu thảm thiết. Vài giây sau, tôi thấy giữa những mảnh bọt biển màu vàng có mấy thứ gì đó còn đỏ hỏn đang nhúc nhích. Ồ, nó bắt đầu đẻ rồi.

Chưa từng có ai dạy nó phải sinh đẻ như thế nào, hoàn toàn là bản năng của nó, nó quay đầu lại cắn đứt cuống rốn của chó con nuốt hết nhau thai, rồi lại dùng lưỡi liếm sạch máu trên người chó con. Một tiếng sau, cái hốc trên chiếc ghế da xuất hiện bốn chú chó con lông tơ mũm mĩm. Lúc này Anna mới bình tĩnh trở lại.

Đến đây tôi mới hiểu, nó cắn xé chiếc ghế da không đơn thuần chỉ là để cho đỡ đau, mà nó đang cố lết tầm thân mệt mỏi, nhịn từng cơn đau đẻ, gắng tất cả sức lực của người mẹ, tạo ra một chiếc giường đẻ thích hợp để đón chào những sinh linh mới ra đời. Cảm ơn Anna, nó đã khiến tôi cảm nhận được nỗi vất vả và sự vĩ đại của một người mẹ.

Hiện trạng sinh tồn

Nói tóm lại, chó là một loài vật may mắn trong số những loại gia súc mà con người nuôi dưỡng. Rất nhiều người xem chó như bạn bè thân thiết. Nhất là chó nghiệp vụ, chúng được mọi người coi trọng, tôn kính và yêu mến.

Ngày nay, có hàng nghìn hàng vạn chú chó nghiệp vụ đang tung hoành ở hiện trường xảy ra các vụ án trên khắp thế giới. Nhưng chú chó nghiệp vụ đã được huấn luyện nghiêm chỉnh ở các trường đào tạo có thể xem là những tài năng trong loài chó. Thính giác và khứu giác của chúng so với chó của những gia đình bình thường đều nhạy bén hơn hẳn, loài người chúng ta càng chẳng thể sánh được. Chó có thể nghe được những âm thanh mà con người không nghe thấy, ngửi được những mùi mà con người không ngửi thấy, nhìn thấy được những dấu vết nhỏ nhặt mà con người không nhìn thấy. Chúng dùng những kĩ năng đặc biệt của mình để giúp con người tìm tội chứng của tội phạm, hoặc dũng cảm xông lên bắt giữ tội phạm bỏ trốn trong những giây phút cấp bách, hỗ trợ cảnh sát điều tra những vụ án khó khăn, bảo vệ trật tự an toàn cho xã hội loài người. Chúng xứng danh là khắc tinh của bọn tội phạm.

Mặc dù khoa học ngày càng phát triển, các phương thức kĩ thuật ngày càng tiên tiến, khả năng phá án của cảnh sát ngày càng mạnh, nhưng cảnh sát dù có xuất sắc đến đâu, thiết bị điều tra dù có tân tiến đến đâu, cũng không thể nào thay thế được vai trò của chó nghiệp vụ. Liệu có một ngày nào đó, xã hội loài người xóa bỏ hết nghèo đói và ngu dốt, xóa sạch tội phạm, loài người không cần phải dùng đến chó nghiệp vụ nữa hay không?

Đôi lời gửi gắm

Chó là loại động vật kì diệu có thể chia sẻ cuộc sống với bạn, nếu không có chó, cuộc sống của con người sẽ không toàn vẹn.

Tất nhiên, khi nổi điên lên, chó sẽ cắn người. Chó hoang bị vứt bỏ đã trở thành hiểm họa tiềm tàng trong vấn đề trị an ở các thành phố, và cả một số cá biệt những con chó mang bệnh dại đã trở thành mối đe dọa đối với đời sống của con người. Nhưng đó không phải là lỗi của loài chó. Con người khi tức giận cũng sẽ ra tay làm người khác bị thương, những người nghèo khổ túng quẫn cũng là hiểm họa tiềm tàng của xã hội, tuy con người không mắc bệnh dại, nhưng mối đe dọa của một số bệnh đối với sức khỏe con người cũng chẳng kém gì bệnh dại.

Đừng vì chút chuyện nhỏ nhặt mà đuổi cùng diệt tận loài chó – người bạn của con người. Hãy yêu thương, bảo vệ chó, đối xử tốt với chó, chúng sẽ mang lại niềm vui bất tận cho cuộc sống của bạn.